عصر روز شنبه ۲۵ آبان ۱۳۹۸ آغاز اتفاقی بی‌سابقه و باورنکردنی در کشور بود؛ ناباورانه کشور بیش از ۱۶۰ ساعت قطعی اینترنت را تجربه کرد. کابوسی که باعث شد همه‌ی مردم به‌ویژه وب‌سایت‌ها و کسب‌وکارهای آنلاین، خود را در کوچه‌ای متروک و بن‌بست در شبکه‌ی جهانی، تنها ببینند. بسیاری از کسب‌وکارهای آنلاین و استارت‌آپ‌هایی که قرار بود ناجی فناوری و اقتصاد کشور باشند، با چنان شوکی مواجه شدند که احتمالن تمام تصمیم‌گیری‌ها و فعالیت‌های آتی‌شان را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
در دوازده ساعت اول تیم‌های فنی ابر آروان در تکاپو بودند تا با کم‌ترین اختلال سرویس‌دهی به کسب‌وکارها انجام شود و سرویس‌های پرکاربردی هم‌چون تپسی، اسنپ، نشان، بانک‌ها و سامانه‌های حیاتی دردسترس باشند، اما از صبح یک‌شنبه با یک پرسش بزرگ مواجه بودیم: انتخاب ما در این وضعیت چیست؟
ابر آروان تلاش کرد در وضعیت به وجود آمده، در گام نخست تمام منابع خود را در اختیار مشتریانش قرار دهد تا کسب‌وکارهایی که می‌خواهند، بتوانند همچنان به کاربران‌شان سرویس‌دهی کنند، در گام بعدی، با کمک به سایر کسب‌کارهای دچار مشکل، تلاش کرد تا آن‌ها نیز از اینترنت و برای کاربران اینترنتی (نه‌تنها کاربران متصل به شبکه‌ی ملی اطلاعات) در داخل و خارج از ایران دردسترس باشند.
در این وضعیت ابر آروان هیچ‌گونه تغییری در قیمت‌گذاری خود انجام نداد، هیچ سرویس‌دهی را وابسته به انعقاد قرارداد یا خرید بسته‌های پشتیبانی نکرد و تا ۹۵درصد مشتریان CDN و ۱۰۰ درصد مشتریان DNS همچنان رایگان سرویس‌دهی شدند. با توسعه‌ی ابزار مسیریابی هوشمند کمک کرد تا کسب‌وکارها بدون نیاز به انتقال سرورهای خارج از کشورشان به زیرساخت رایانش ابری ابر آروان، با کم‌ترین هزینه و تغییر مشکل‌شان را حل کنند.
تنها تغییر، افزایش حداقل موجودی کیف پول فقط و فقط برای ایجاد ابرک جدید و بدون هیچ‌گونه تغییر قیمت بود، با این توضیح که مازاد مبلغ مصرف به حساب کاربران بازگردانده خواهد شد. تصمیم بسیاری سختی که در ادامه دلایل و چگونگی آن توضیح داده شده است.
کابوس چگونه آغاز شد؟
- شنبه و یک‌شنبه؛ آغاز کابوس و به‌کارگیری راه‌حل
به گزارش ابر آروان، نخستین نشانه‌ی اختلال، ساعت ۱۰ صبح روز شنبه با افت محسوس ترافیک آنلاین آغاز شد. در ساعت ۱۳ همان روز، ترافیک با افت شدیدتری مواجه شد و روند نزولی بار ترافیکی تا ساعت ۱۷:۳۰ ادامه یافت تا قطعی کامل در ساعت ۱۹ اتفاق افتاد. در این زمان، ترافیک عبوری از ابر آروان به یک‌چهارم زمان معمول کاهش پیدا کرد.
روند قطع اینترنت در روز شنبه
دقایقی پس از مشخص شدن وضعیت قطعی نسبتن کامل اینترنت کشور در بعدازظهر روز شنبه، تلاش تیم فنی برای برقراری اتصال به اینترنت از طریق تنها دیتاسنترهای دارای اینترنت بین‌الملل آغاز شد. دم‌دست‌ترین راه‌حل، پیشنهاد به کسب‌وکارهای دچار مشکل برای انتقال سرورهای خارج از کشورشان به زیرساخت رایانش ابری ابر آروان بود، اما ترجیح ابر آروان پیدا کردن راه‌حلی فنی برای کم‌ترین ایجاد تغییر و کم‌ترین هزینه برای کسب‌وکارها بود.
این تلاش تا صبح روز یک‌شنبه منجر به به‌کارگیری کامل مسیریابی هوشمند (Routing) ابر آروان به‌عنوان یکی از ماژول‌های مهم محصول شبکه‌ی توزیع محتوا یا CDN ابر آروان شد؛ این ابزار ترافیک اینترنت بین‌الملل را از دیتاسنترهای فاقد اینترنت (شامل ایرانسل، همراه اول، رسپینا، های‌وب، فن‌آوا و دیتاسنترهای تبریز، مشهد و شیراز) به دیتاسنترهای متصل به اینترنت بین‌الملل (آسیاتک، افرانت، مبین‌نت) هدایت می‌کرد تا کسب‌وکارهایی که در خارج از ایران سرور داشتند بتوانند بر بستر اینترانت داخلی سرویس‌دهی کنند و کسب‌وکارهایی که در داخل کشور سرور داشتند بتوانند از خارج از کشور نیز دردسترس باشند. راه‌حل به‌کار گرفته شده و فعال‌سازی آن، از طریق پنل کاربری به تمامی کاربران ابر آروان اطلاع داده شد.
در ادامه به‌کمک تیم پشتیبانی به کسب‌وکارهایی که همچنان با مشکل مواجه بودند، رسیدگی شد.
-
قطعی کامل نیم‌ساعته اینترنت کشور
راه‌حل روتینگ تا ساعت ۱۵ روز یک‌شنبه ۲۶ آبان توانست پاسخ‌گوی کسب‌وکارها در اتصال به اینترنت باشد اما در این زمان به‌مدت نیم‌ساعت با از دسترس خارج شدن دیتاسنترهای افرانت و مبین‌نت، این اتصال هم از دست رفت. به‌کمک تنها روزنه‌ی باقی‌مانده در دیتاسنتر آسیاتک و بازگشت دو دیتانستر قبلی به مدار، ابر آروان توانست مجدد تمامی کسب‌وکارهای سرویس‌گیرنده‌ی خود را به اینترنت وصل کند.
پس از پایداری دسترسی کسب‌وکارهای بزرگی هم‌چون اسنپ، تپسی، نشان، فوتبالی، تپسل و… حجم بالایی از درخواست از سمت سایر وب‌سایت‌ها و کسب‌وکارها به‌سمت ابر آروان آمد. از روز یک‌شنبه تا پایان قطعی اینترنت ۵۰۰۰ دامنه‌ی جدید، بر بستر ابر آروان فعال شدند.
پاسخ‌گویی به این حجم افزایش مشتری و کاربران‌شان، اگرچه بدون اختلال نبود اما با وجود مشکلات گسترده در زیرساخت کشور با کم‌ترین اختلال ممکن انجام شد و امکان دسترسی هزاران کسبوکار ایرانی به اینترنت را به‌وجود آورد.
روند ترافیکی ابر آروان پیش از قطعی اینترنت و پس از آن، در طول یک هفته تا برقراری اینترنت در سطح کشور
-
بهبود اوضاع
دسترسی به اینترنت روز پنج‌شنبه ۳۰ آبان با ورود دیتاسنترهای اپراتور همراه اول به مدار تقویت شد، به‌دنبال آن، از روز جمعه دیتاسنتر ایرانسل و باقی سرویس‌دهندگان اینترنتی وارد مدار شدند و وضعیت دسترسی به اینترنت برای این کسب‌وکارها شکل پایدارتری پیدا کرد.
در این مدت، دسترس‌پذیری وب‌سایت‌ها برای کاربران‌شان با فعال‌سازی CDN یا شبکه‌ی توزیع محتوا محقق و دسترسی خود کسب‌وکارها به اینترنت با فعال‌سازی یک ابرک از محصول رایانش ابری ابر آروان تامین می‌شد.
از بین کاربران اینترنتی کشور بیش از ۸۰درصد از گوشی‌های همراه که بیشتر مربوط به اپراتورهای همراه اول و ایرانسل بودند، استفاده می‌کردند و عملن دسترسی به اینترنت نداشتند، ابر آروان به‌کمک قابلیت روتینگ، تمامی درخواست‌های آنان را به‌سمت دیتاسنترهای فعال خود تغییر مسیر می‌داد تا درخواست‌ها به وب‌سایت‌های فعال بر بستر ابر آروان برسند.
چرا ابر آروان اختلالی نداشت؟
ابر آروان بزرگ‌ترین زیرساخت ابری داخل کشور را با ۱۵ نقطه حضور در دیتاسنترهای داخلی -که از ۸ اپراتور ارایه‌دهنده‌ی اینترنت سرویس می‌گیرند- در اختیار دارد، به‌علاوه ۱۵ نقطه حضور در دیتاسنترهای خارجی، حمایت‌کننده‌ی پایداری سرویس‌های ابر آروان هستند.
محصول شبکه‌ی توزیع محتوا یا CDN ابر آروان با در اختیار داشتن این سرورهای توزیع‌شده در نقاط مختلف، این امکان را داشت که با از دسترس خارج شدن هر نقطه‌ی حضور یا افزایش بار ترافیکی، درخواست‌ها را به نزدیک‌ترین سرور بعدی بفرستد. به این ترتیب با توزیع بار میان سرورها، بالا‌ترین میزان دسترس‌پذیری را برای کاربران فراهم می‌کرد. در این ساختار در اختیار داشتن حتا یک روزنه‌ی کوچک از اینترنت کفایت می‌کند تا توزیع بار انجام شود و دسترسی به اینترنت برقرار باشد.
از میان این ۸ اپراتور، ابر آروان در هر سه دیتاسنتر سرویس‌دهنده‌ی فعال شامل آسیاتک، مبین‌نت و افرانت حضور داشت و توانست دسترسی دایمی به اینترنت را به‌کمک ابزار مسیریابی هوشمند حفظ کند.
مسیریابی هوشمند ابر آروان
افزایش سرویس‌دهی بدون تغییر قیمت؛ سرویس‌دهی رایگان CDN و DNS به بیش از ۴۷۰۰ وب‌سایت
ابر آروان اصلی‌ترین روزنه‌ی اتصال وب‌سایت‌ها و کسب‌وکارهای آنلاین به اینترنت شد، در نتیجه، حجم بالایی از درخواست به‌سمت شرکت آمد تا جایی‌که تقریبن تمامی ظرفیت آروانی‌ها در حال کمک به تیم‌های فروش و پشتیبانی برای پاسخ‌گویی به تلفن‌ها و تیکت‌ها بودند.
در بسیاری از ساعات، تمام ۳۰ خط تلفن ابر آروان هم‌زمان مشغول پاسخ‌گویی بود، در طول ۶ روز اوج قطعی اینترنت، ۴٬۳۹۸ تماس و ۲٬۸۶۰ تیکت پاسخ داده شد. حجم بالای درخواستی که اگرچه با شیفت‌های فوق‌العاده و شبانه‌روزی تلاش شده بود با کیفیت خوبی انجام شود، باید با شرمندگی پذیرفت که گاهی باعث افزایش طول انتظار و در برخی موارد، کاهش کیفیت پاسخ‌گویی مورد انتظار شد.
ابر آروان تلاش کرد در موقعیت پیش‌آمده بیش‌ترین تعامل را با مشتریان گرفتار در قطعی اینترنت داشته باشد:
- سرویس‌دهی به این حجم از درخواست را براساس قیمت‌گذاری‌های پیشین انجام داد.
- بیش از ۹۵درصد از ۵۰۰۰ وب‌سایتی که در این بازه‌ی یک هفته‌ای به ابر آروان پیوستند، از خدمات DNS و CDN ابر آروان به‌رایگان استفاده کردند.
- برخی کسب‌وکارهای بزرگ که مصرف بالایی داشتند با تعامل و با فعال‌سازی بازه‌ی رایگان، سرویس گرفتند تا بدون دغدغه‌ی زیرساختی به سایر مشکلات پیش‌آمده‌شان رسیدگی کنند.
- کسب‌وکارهایی که به‌دلیل اختلال در درگاه‌های پرداخت، امکان شارژ کیف پول‌شان را نداشتند با همکاری تیم فروش ابر آروان از سرویس بهره‌مند شدند.
- در قبال کسب‌وکارهای بزرگتر و پرمخاطب، ابر آروان خارج از توافقات قراردادی، سرویس‌دهی به آن‌ها که زیر سخت‌ترین فشارها بودند را افزایش داد.
- حتا برخی از استارت‌آپ‌ها که امکان فعال‌سازی سرویس‌ها را به‌دلیل اختلالات بیش از حد اینترنت نداشتند با حضور در ساختمان ابر آروان و کمک تیم فنی، موفق به اتصال به اینترنت و رفع اشکال سرویس‌هایشان شدند.
تنها تغییر در افزایش مقدار شارژ اولیه کیف پول کاربران برای ساخت ابرک (سرورهای ابری) بود. این تغییر با اطلاع‌رسانی کامل در پنل کاربری انجام و توضیح داده شد که هیچ افزایش هزینه‌ای در هیچ‌کدام از سرویس‌ها انجام نشده است و مازاد مبلغ مصرف به حساب کاربران بازگردانده خواهد شد. اما چرا ابر آروان مجبور به اتخاذ این تصمیم شد:
-
فشارهای نهادهای نظارتی
بدون شک دسترسی به اینترنت جزو حقوق اولیه‌ی هر شهروندی است و عدم دسترسی به اینترنت توجیه‌ناپذیر است. ابر آروان برای سرویس‌دهی به کسب‌وکارهای آنلاین ایجاد شده است و وظیفه دارد در هر وضعیتی تا جای ممکن دسترس‌پذیری آن‌ها را تامین کند. اما در کنار کسب‌وکارها، ابر آروان در زمان اختلال مورد استفاده‌ی گسترده‌ی برخی VPN Providerها قرار گرفت. این موضوع در وضعیت ویژه‌ی کشور باعث شد نهادهای نظارتی برای کنترل و کاهش تعداد سرویس‌دهندگان VPN از ابر آروان بخواهند در کم‌تر از یک ساعت سیستم پرداخت Pay-As-You-Go خود را قطع کند وگرنه دسترسی تمام سرویس‌های ابر آروان به اینترنت قطع شود.
در چنین موقعیتی می‌توان گفت که هیچ انتخاب کاملن درستی وجود ندارد، ابر آروان دو راه پیش رو داشت:
- با تمام توان از کسب‌وکارهای نوپا حمایت کند و با پاسخ به دغدغه‌های زیرساختی آن‌ها و تامین پایه‌ای‌ترین نیازشان در اتصال به اینترنت، کمک کند تا این شرکت‌ها به سایر موضوعات کسب‌وکاری‌شان در چنین موقعیت پرفشاری بپردازند
- با پذیرفتن قطع دسترسی تمام سرویس‌هایش به اینترنت، هر نوع خدمت‌رسانی را متوقف و بر مشکلات کسب‌وکارها بیافزاید.
ابر آروان راه اول را انتخاب کرد و بدون تبلیغات و اطلاع‌رسانی، تلاش کرد برای تمامی وب‌سایت‌ها و کسب‌وکارهایی که در این موقعیت به سراغ ابر آروان آمده بودند، در کم‌ترین زمان، اتصال به اینترنت را برقرار کند.
از نظر فنی و در چند دقیقه امکان ایجاد چنین تغییری برای ابر آروان وجود نداشت، از طرفی متوقف کردن امکان ثبت نام جدید در ابر آروان نیز باعث می‌شد بسیاری از کسب‌وکارها که نیازمند کمک ابر آروان بودند، دچار مشکل شوند. تنها تصمیم ممکن برای ما در آن وضعیت، قبول افزایش حداقل شارژ برای ساخت ابرک جدید بود. با بررسی میانگین مصرف کسب‌وکارهای حتا کوچک مطمین شدیم که این تصمیم هیچ اختلالی برای آن‌ها ایجاد نخواهد کرد. هم‌چنین این تصمیم باعث شد فعالیت VPN Providerها محدودتر شود و به‌دنبال آن سرویس‌دهی به هزاران کسبوکار و وب‌سایتی که از ابر آروان استفاده می‌کنند نیز بدون اختلال چشم‌گیری ادامه پیدا کند.
رویارویی با واقعیت تلخ
مهم‌ترین پیامد فرهنگی این اختلالات نمود موجود عجیب‌الخلقه‌ای به نام «اینترنت ملی!» در رسانه‌ها و تریبون‌های رسمی کشور بود؛ یک شوخی تلخ از هم‌نشینی دو واژه‌ی متضاد در کنار هم: «اینترنتِ ملی!». واژه‌ای که تمام پشتوانه‌ی فنی آن ایجاد محدودیت جغرافیایی در یک شبکه است و نه چیزی بیشتر.
از سوی دیگر، شاید در روزهای گذشته با اتفاقات پیش‌آمده و افزایش مشتریان، فروش ابر آروان افزایش پیدا کرد، اما این باعث خوش‌حالی هیچ‌یک از آروانی‌ها نشد، چرا که این اتفاقات پی‌آمدی بسیار پرهزینه‌تر دربرداشت که دامن‌گیر تمامی کسب‌وکارهای آنلاین از جمله ابر آروان خواهد شد و آن خدشه‌دار شدن اعتماد عمومی به سرویس‌های ایرانی است.
آجرهایی که تک‌تک و به‌سختی، با امید و آرزو به‌کمک کسب‌وکارهای آنلاین و استارت‌آپ‌ها روی هم گذاشته شده بود تا ناجی فناوری و اقتصاد کشور باشند، به یک‌باره و بدون هیچ پاسخ‌گویی فروریخت، و مانند همیشه همه‌ی ما بازنده‌ی این بازی شدیم.
این کابوس شاید روزی ما را رها کند، اما چه کنیم که از این پس، هر شب با یک کابوس بزرگتر می‌خوابیم: «این کابوس هر لحظه ممکن است بار دیگر هم تکرار شود.»
25 پاسخ در “گزارش یک کابوس؛ ایران بیش از ۱۶۰ ساعت بدون اینترنت”
یک سوال که برای برخی دوستان در توییتر پیش آمده اینکه آیا حمایت شما از کسب و کارها در زمان قطع اینترنت ، این فرضیه رو تایید نمیکنه که حکومت دفعات بعد با خیال راحت و بیشتر اینترنت را قطع کند. توضیحی دارید؟
البته موضع تیم ابرآروان در مورد اینترنت ملی ستودنی هست و ذکر این نکته که همانطور دوستان اشاره کردند کلمه اینترنت بین الملل یک کلمه جعلی است ما فقط یک اینترنت داریم و اون چیزی که به مردم تحمیل کردند اینترانت بود.
درود خشایار
امیدوارم و آرزو میکنیم که چنین تجربه‌ای هیچ‌وقت تکرار نشه.
مرسی بابت صداقتتون و گزارش شفافتون.
ممنون از خدمات خوبتون و توضیحات کامل و روند اخلاقی تون
ممنون از توضیحات کاملی که ارائه دادید.
این مطلب اولین مطلبی بود که به خوبی رنجی که کشیدیم و وحشتی که از تکرار این موقعیت وجود دارد را بیان کرد.
بهتر بود اگر ، نام و جایگاه قانونی، مقام نظارتی که این قیود را به شما تحمیل کرد را ذکر می‌کردید.
کاش «شاک» هم بیان گزارشی دقیق و موجه از جزئیات و علل تصمیاتش را وظیفه‌ی خود میدانست.
ممنون از خدمات خوبتون و توضیح کامل و با جزئیاتتون همیشه همین قدر خوب باقی بمونید .
ممنون از توضیحات بسیار خوبیتان و البته نکته آخر که در مورد هزینه ها صبحت شد که واقعا همه بازنده این بازی بودیم
اینکه تونستید با تمام مشکلات زیرساخت و سرویس هاتون رو سرپا نگه دارید جای تبریک و تشکر فراوانی داره. ممنون از تمام تیمتون.
به نظرم اگر شما نبودید کلا توی این چند روز ایران به طور کل اینترنت نداشت یعنی عملا سایت ها و کسب و کار های آنلاین مهم و مردمی بالا نمی اومدن.
ممنون از این همه زحمت
پرفروغ باشید.
قطعا عالی ترین هستید تو این فیلد …. سپاس از خدمات عالی و پشتیبانی فوق العاده .
ممنون از خدماتتون فقط این که نگفتید چرا قیمت ابرک این چنین افزایش یافت
درود رامین
در مطلب توضیح دادیدم که افزایش قیمت نداشتیم، هزینه‌ی ساخت ابرک مشابه قبل بود تنها شارژ اولیه ساخت ابرک افزایش پیدا کرد نه هزینه‌ی استفاده از سرویس، و اگر حجم مصرف کم‌تر از این میزان باشه، اضافه‌ی کیف پول به شخص عودت داده می‌شه.
واقعا باعث افتخاره که از خدمات شما استفاده میکنیم . در بدترین شرایط خوب عمل کردید . دم شما گرم
اینجاست که مشخص می شود وقتی می گوییم در ایران کارآفرینی برای اکثریت حتی با کیفیت عالی! یک شوخی بی مزه است و تماما دروغ یعنی چه!
در آمریکا از هر 100 کسب و کار بعد از سال 5 ام، تنها 10 کسب و کار زنده می ماند با آن ثبات و برنامه ریزی پیشرفته و گمان می کنم این عدد در ایران بعد از سال سوم یا چهارم به زیر 4 یا 5 کسب و کار می رسد.
ایران بهترین مکان برای کارمندان دولتی و کارمندان عالی خصوصی با برند حرفه ای ( ارزش آفرینان درون سازمانی )، دلالان و کاسبان تحریم و از ما بهترون است اما جهنم کارآفرینان است، خواه کسب و کار سنتی باشد و خواه آنلاین!
تمام رشته های کارآفرینی در این سرزمین شبانه پنبه می شود در زمانی که تمامی مشوقان کارآفرینی در ایران سکوت کرده اند
سلام، کسانی که آیپیشون بر اثر استفاده از پروکسی بسته شده باید چیکار کنن؟ لطفن! کامل بگید
درود محسن
لطفن مساله تون رو با تیکت به دوستان ما در تیم پشتیبانی اطلاع بدید، تا مشکل برطرف بشه.
لذت بردم . دمتون گرم
واقعا جا داره تشکر کنم از ابرآروان و تیم حرفه ایشون. نجاتمون دادید این چند روز. مرسی
درود
هاست ندارید برای راه اندازی سرویس وردپرس؟
آیا محصول رایانش ابری برای راه اندازی با وردپرس مناسب است؟
حتا برخی از استارت‌آپ‌ها که امکان فعال‌سازی سرویس‌ها را به‌دلیل اختلالات بیش از حد اینترنت نداشتند با حضور در ساختمان ابر آروان و کمک تیم فنی، موفق به اتصال به اینترنت و رفع اشکال سرویس‌هایشان شدند.
کلمه اول اصلاح شود
وحشتناک ترین چیز ممکن بود …
کلی ضرر کردیم
چچوری می‌تونیم باقی‌مانده کیف پول رو دریافت کنیم؟
تجربه تلخی بود ، حداقل برای بیزینس هایی که وابسته به سرویس های اینترنتی بودن ، امیدوارم همچین اتفاقی پیش نیاد دیگه
ممنون از شما
کابوس تمام شد، ولی عواقب آن همچنان باقی می‌ماند.
یادداشتی کامل و خواندنی بود و به عنوان سندی در تاریخ ایران باقی خواهد ماند.
این کابوس هم تمام شد